Historie De Plaats Melkema
Sinds 13de eeuw was er al een boerderij op deze plaats. Huidige boerderij uit 17 – 18de eeuw. Door de vele aardbevingen zwaar beschadigd en door de NAM opgekocht. Vervolgens door de NAM met bruidschat om o.a. te verduurzamen doorgegeven aan Groninger Landschap.
Achtergrond projecten L’orèl:
L’orèl heeft samen met anderen het systeem melkwarmte als aardgasvervanger succesvol al 50x toegepast op boerderijen. Een warmtepomp koelt een groot buffervat die via een warmtewisselaar de melk weer koelt tot 4 °C. De warmte die daarbij vrijkomt wordt gebruikt om de woning, het bedrijf en de bedrijfsprocessen van warmte te voorzien.
Soms werd er te weinig melk gemolken, waardoor er te weinig warmte was bij echt koude dagen. Dan werd er nog een extra horizontale bodembron (koelleidingen in de bodem) gemaakt om extra warmte te generen voor de echt koude dagen.
Sinds januari 2015 doet L’orèl met o.a. de WUR (Wageningen Universiteit Research) ook onderzoek om mest te koelen zodat de uitstoot van broeikassen wordt verlaagd en de mest verbeterd zodat er minder kunstmest nodig is. Om de mest te koelen gebruiken we al ruim vijf jaren dezelfde leidingen die ook als horizontale bodembron gebruikt werden. Deze ‘Powerwave’ koelleidingen zijn speciale kunststof leidingen die sterk genoeg zijn, een uitstekende warmteoverdracht realiseren en de juiste diameter volume verhouding zodat de warmtepomp.
L’orèl betrokken bij Plaats Melkema:
In 2019 werd L’orèl gevraagd of De Plaats Melkema na herstel ook aardgasloos kan worden. Hier heeft L’orèl ja op gezegd door de kennis uit voorgaande projecten te combineren en de benodigde warmte uit de gracht (vergelijkbaar met bodembron of mest) te gebruiken om de locatie met een warmtepomp te verwarmen. Hiervoor waren wel nog onderzoeken naar de huidige verwarmingsinstallatie noodzakelijk en moest de toekomstige warmtevraag bepaald worden en gekeken worden of de bestaande radiatoren en heaters hergebruikt konden worden.
De oude verwarmingsinstallatie bestond uit 6 cv-ketels die in 4 cv-ruimtes hingen en die via een ware spaghetti van grotendeels ongeïsoleerde verwarmingsleidingen en radiotoren aan elkaar geknoopt waren. De complete installatie kon de gehele boerderij in 2-3 uur verwarmen tot ongeveer 21°, maar niet homogeen. De locatie diende als restaurant en trouwlocatie.
In overleg met Architectenbureau OVT en Groninger Landschap is bepaald welke ruimtes tot welke temperatuur verwarmd moeten worden. In de toekomst worden de kleine en grote schuren niet meer verwarmd. Dus een groot deel van de cv-ketels, radiatoren en heaters zijn vermoedelijk overbodig.
Vervolgens is er door L’orèl de huidige verwarmingsinstallatie met de radiatoren en heaters onderzocht, welke radiator gevoed werd door welke cv-ketel was onduidelijk. Het onderzoek inclusief infrarood detectie toonde aan dat naast een spaghetti van leidingen, radiatoren en heaters de installatie niet ingeregeld was en diverse radiatoren verkeerd waren aangesloten en sommige zelfs lekten. Om de locatie te verwarmen met een warmtepomp moeten veel leidingen, radiatoren en heaters aangepast worden. Daarnaast hangen er radiatoren en heaters in ruimtes die niet meer verwarmd worden.
Na diverse overleggen is besloten één technische ruimte te maken en van daaruit de verschillende drie ruimtes elk apart te verwarmen met mogelijkheid om in de toekomst nog een extra ruimte te kunnen verwarmen. De eerste groep verwarmd de prachtige vergaderruimte en de cv-ruimtes die in de grote schuur gebouwd zijn, de tweede groep verwarmd de nieuwe woning die in de kleine schuur is gebouwd, de derde groep voedt het oude voorhuis en de vierde groep voedt de grupstal. Om ruim voldoende warmte uit de gracht te kunnen halen is 1.200 meter Powerwave koelleiding gelegd in 6 groepen. Naast de 2 modulerende warmtepompen is er een groot buffervat geplaatst van waaruit de 4 groepen gevoed worden om De Plaats Melkema te verwarmen.
Opening eind 2022 door de Commissaris van de Koningin, dhr. Paas!
De eerste vraag die steeds gesteld wordt: kunnen we dan ook elke winter schaatsen?
Helaas niet!
We kunnen maximaal een dag eerder en misschien een dag langer schaatsen, dus moeder natuur blijft de uiteindelijke baas!
Investering
Hoeveel de investering was mag ik niet vertellen van het Groninger Landschap. Voor de oorlog in Oekraïne hebben we deze berekening gemaakt.
Als we uitgaan van een besparing van 8.000 m3 aardgas en een gemiddelde m3 aardgasprijs van € 1,50 voor de komende 15 jaar dan is dit € 180.000, daarboven de vastrechtkosten van de gasaansluiting € 1.500 en € 500 onderhoud cv-ketels dan zijn de totale kosten van aardgas € 210.000.
De water-water warmtepomp (past op huidige stroomaansluiting) verbruikt ongeveer 13.000 kWh bij een prijs van € 0,35 per kWh of € 4.500 per jaar en een onderhoud van € 200 per jaar zijn de totale kosten na 15 jaar ongeveer € 70.000.
Dat betekent een netto investeringsruimte voor de ombouw naar een warmtepomp van € 140.000.
Dat bedrag is absoluut niet geïnvesteerd in dit duurzaam systeem voor de toekomst!
Door de grote warmtebuffer kan er verwarmd worden op tijdstippen als er veel duurzame zon- of windenergie opgewekt wordt (al dan niet door eigen boerderij) en de stroom goedkoop is staat de warmtepomp niet aan als de stroom duur is. In de toekomst zal deze flexibiliteit financieel steeds meer voordeel opleveren omdat de stroomprijzen steeds meer gaan fluctueren. Dit financieel voordeel is niet meegenomen in de berekening.
Ook andere toepassingen:
In basis is dus elke boerderij met gracht aardgasloos te maken, maar het blijft wel maatwerk!